Hoe herken je faalangst bij kinderen?

Als ouder wil je niets liever dan dat je kind gelukkig, zelfverzekerd en zonder al te veel zorgen opgroeit. Toch zijn er veel kinderen die kampen met faalangst. Het herkennen van faalangst bij kinderen is niet altijd eenvoudig, omdat ze hun angst niet altijd uitspreken of zelfs kunnen herkennen. Een kindercoach in Prinsenbeek merkte op dat faalangst vaak onder de oppervlakte blijft, tot het moment dat het zich manifesteert in het gedrag of welzijn van het kind. Hoe kun je als ouder of verzorger de signalen oppikken en wat kun je eraan doen?

Verandering in gedrag

Kinderen met faalangst kunnen plotselinge gedragsveranderingen vertonen. Ze kunnen bijvoorbeeld plotseling heel teruggetrokken zijn of juist opvallend druk en onrustig. Deze verandering kan zich uiten in de vorm van vermijdingsgedrag. Een kind dat altijd graag naar school ging, kan ineens buikpijnklachten krijgen of andere redenen verzinnen om niet te hoeven gaan. Soms gaat het zo ver dat een kind volledig blokkeert en zelfs simpele taken niet meer kan uitvoeren uit angst om te falen.

Negatief zelfbeeld

Een duidelijk teken van faalangst is een laag of negatief zelfbeeld. Kinderen met faalangst zijn vaak extreem kritisch op zichzelf. Ze vergelijken zichzelf met anderen en denken vaak dat ze minder waard zijn. “Ik kan dit niet”, “ik ben dom” of “anderen zijn veel beter dan ik” zijn uitspraken die regelmatig voor kunnen komen. Dit kan zich ook uiten in perfectionisme: het kind stelt extreem hoge eisen aan zichzelf en is bang om fouten te maken. Ze zien een fout niet als een leermoment, maar als een bevestiging van hun eigen “tekortkomingen”.

Lichamelijke klachten zonder aanwijsbare reden

Faalangst is niet alleen mentaal, maar kan zich ook lichamelijk uiten. Denk aan buikpijn, hoofdpijn of trillende handen voor een toets. Of nachtmerries en slaapproblemen voorafgaand aan een belangrijke gebeurtenis. Dit soort klachten kunnen plotseling opkomen en zijn vaak moeilijk te herleiden naar een duidelijke oorzaak. Als ouder kan het frustrerend zijn wanneer een kind ‘ineens’ deze klachten krijgt, zeker als er medisch gezien niets aan de hand blijkt te zijn. In zo’n geval kan het waardevol zijn om dieper in te gaan op de mogelijke onderliggende gevoelens en angsten van het kind.

Het herkennen van faalangst bij kinderen vraagt om een scherp observatievermogen en een open communicatie. Door de signalen vroegtijdig op te pikken, kunnen ouders en verzorgers passende ondersteuning bieden, zodat het kind leert omgaan met zijn angsten en deze uiteindelijk kan overwinnen.